Szkolenia dla pracowników, związane z wykonywaną pracą na konkretnym stanowisku pracy, stały się już standardem. Jednakże ciekawe szkolenia, pozwalające pracownikowi efektywnie podnieść kwalifikacje zawodowe, dopiero zaczynają być postrzegane jako benefit pożądany przez pracowników.
Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy były wątpliwości dotyczące rozliczania szkoleń bezpośrednio niezwiązanych z danym stanowiskiem pracy, ale podnoszących kwalifikacje zawodowe pracownika z punktu widzenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Zwolnienie z podatku, przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), w brzmieniu obowiązującym do 16 lipca 2010 r. było nieprecyzyjne, gdyż zwalniało z podatku koszty poniesione na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i zdobywanie wykształcenia ogólnego przez pracownika, odsyłając do odrębnych przepisów, które nie były uregulowane wprost w przepisach rangi ustawowej.
Pojawiały się różne stanowiska prezentowane przez organy podatkowe (np. interpretacja Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, sygn. 1472/DPC/415-50/07/PK, w której organ stwierdził, iż wolna od podatku jest wyłącznie wartość świadczeń przyznanych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych, jeżeli dokształcanie prowadzone jest przez podmioty posiadające akredytację Ministra Edukacji i Nauki). Wynikiem niekorzystnego stanowiska prezentowanego przez aparat skarbowy były liczne spory z organami podatkowymi, czego efektem był szereg orzeczeń sądów administracyjnych (np. wyrok WSA w Warszawie, sygn. III SA/Wa 1915/07). Sytuacja podatników zmieniła się w wyniku wydania w dniu 31 marca 2009 r. orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny (sygn. K 28/08), który stwierdził, że art. 103 Kodeksu pracy wskazujący, że pracodawca w zakresie i na warunkach ustalonych w rozporządzeniach ułatwia pracownikowi podnoszenie kwalifikacji zawodowych, jest niezgodny z konstytucją. Powstała więc konieczność zmiany zasad regulujących kwestie podatkowe dotyczące kosztów przeznaczanych na podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Z dniem 16 lipca 2010 r. weszły w życie przepisy zmieniające Kodeks pracy oraz art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT, który obecnie wskazuje, iż wolna od podatku jest wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego. Obecnie odrębnymi przepisami są m.in. przepisy zawarte w rozdziale III Kodeksu pracy, a nie jak dotychczas w przepisach rozporządzenia. Wystarczy więc, aby szkolenie było związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych, o których stanowią przepisy Kodeksu pracy – wówczas jego wartość dla pracownika jest objęta zwolnieniem z podatku. Zgodnie z art. 103 1 § 1 Kodeksu pracy, podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się jako zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.
Należy zauważyć, że obecnie obowiązujące zwolnienie od podatku pomija wydatki pracodawcy związane z wykształceniem ogólnym pracownika, wskazując wprost, iż zwolnieniem objęte są tylko wydatki poniesione na podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Jednakże ustawodawca nie wprowadził żadnych dodatkowych warunków, jakie musi spełnić podmiot, który szkoli pracowników. Firma szkoleniowa nie musi się starać o państwową akredytację, program szkolenia nie musi być także dostosowany do urzędowych wytycznych. Pozostawiono więc wybór firmy szkoleniowej osobom najlepiej zorientowanym i znającym potrzeby organizacji, czyli pracodawcom. Takie rozwiązanie ustawowe powoduje, że motywowanie pracowników wartościowymi szkoleniami podnoszącymi kwalifikacje zawodowe jest – pod kątem podatkowym – bardzo atrakcyjne, gdyż wartość świadczeń sfinansowanych dla pracownika podlega zwolnieniu od podatku dochodowego, a dla pracodawcy stanowi koszt uzyskania przychodów.
Paweł Celiński
radca prawny, doradca podatkowy
Artykuł opublikowany w miesięczniku „Benefit”
