Czym jest siła wyższa i czy jest nią wirus SARS-CoV-2
Vis maior, czyli siła wyższa, definiowana jest jako zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia, którego skutkom nie jesteśmy w stanie zapobiec. Należy zatem przyjąć, rozpatrując powyższą definicję, że epidemia, a tym bardziej pandemia, stanowią siłę wyższą.
Minister Zdrowia na postawie wydanego rozporządzenia określił, że w okresie od dnia 14 marca 2020 r. do odwołania, na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzono stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.
Jak obecnie panująca pandemia wpłynie na zobowiązania umowne
Przede wszystkim, siła wyższa może wyłączyć zobowiązanie do naprawienia szkody wywołanej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem tej umowy. Podstawą odpowiedzialności kontraktowej jest bowiem wina.
W konsekwencji, strona umowy nie będzie zobowiązana do naprawienia szkody wywołanej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem tej umowy, jeśli było to spowodowane okolicznościami, za które nie ponosi odpowiedzialności. Okolicznością taką może być siła wyższa (w tym np. epidemie lub pandemie), czyli wystąpienie nagłego, zewnętrznego zdarzenia, którego strony nie mogły przewidzieć w momencie zawarcia umowy i którego skutkom nie można było w racjonalny sposób zapobiec.
Siła wyższa jako klauzula umowna
Należy także nadmienić, że siła wyższa może zostać zdefiniowana w samej umowie. Strony umowy mają prawo do wskazania okoliczności, jakie stanowić będą przypadek siły wyższej. Co do zasady klauzula siły wyższej wyłącza odpowiedzialność, niemniej jednak zgodnie z zasadą swobody umów, strony mogą równie dobrze rozszerzyć swoją odpowiedzialność na okoliczności, za które normalnie nie ponoszą odpowiedzialności, w tym zdarzenia związane z działaniem siły wyższej. Warunkiem skuteczności takiej klauzuli, jest skonstruowanie jej w sposób precyzyjny i jednoznaczny.
Niezależnie od postanowień umownych, warto w możliwie jak najszybszym czasie poinformować kontrahenta o zaistnieniu ryzyka niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Z pewnością takie działanie przyczyni się do ułatwienia ponownych negocjacji warunków umowy oraz pozwoli kontrahentowi zminimalizować straty poprzez wcześniejsze podjęcie odpowiednich działań.
Jak jest teraz
Wydaje się, że obecne wydarzenia umożliwią, zarówno konsumentom jak i przedsiębiorcom, powoływanie się na siłę wyższą w toku toczących się postępowań oraz w innych relacjach prawnych wynikających z zawartych umów.
Niemniej jednak, należy pamiętać, że dla oceny wpływu siły wyższej w postaci pandemii koronawirusa na realizację konkretnego przedsięwzięcia, niezbędna jest indywidualna analiza każdej sytuacji w aspekcie indywidualnym.
