Pracodawcy administrujący zakładowym funduszem świadczeń socjalnych niejednokrotnie z okazji świąt Bożego Narodzenia chcą podarować dzieciom swoich pracowników paczki świąteczne. Rozliczając przekazanie dzieciom pracowników upominków świątecznych, należy zwrócić uwagę na kilka aspektów związanych zarówno z samą konstrukcją przepisów ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej ustawa o ZFŚS), jak i ustaw podatkowych.
Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (ustawa o ZFŚS)
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, jak sama nazwa wskazuje, jest funduszem o charakterze socjalnym, mającym wspierać osoby wymagające pomocy. Powyższe oznacza, że podstawowym kryterium decydującym o przyznaniu świadczenia z ZFŚS jest kryterium socjalne, przewidziane w art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, który stanowi, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu (por. wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2001r., sygn. I PKN 579/00). Trzeba zaznaczyć, że przekazanie przez pracodawcę paczek świątecznych z ZFŚS wszystkim dzieciom pracowników, bez uwzględnienia przesłanki o charakterze socjalnym, jest wydatkowaniem środków ZFŚS niezgodnie z ustawą – co powoduje, iż nie można zastosować zwolnienia podatkowego przewidzianego dla środków wydatkowanych z ZFŚS, które zostanie omówione w dalszej części artykułu i w konsekwencji u pracodawcy, jako płatnika podatku dochodowego powstanie zaległość podatkowa.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT)
Podstawową kwestią związaną z rozliczeniem podatku dochodowego od otrzymanych przez dzieci pracowników paczek świątecznych jest poprawne ustalenie osoby, która otrzymuje przychód. Zdecydowana większość regulaminów ZFŚS przewiduje, iż aby pracownik miał prawo do otrzymania paczki musi wychowywać dzieci małoletnie. W związku z powyższym powstaje zasadnicze pytanie. Skoro, zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o ZFŚS osobami uprawnionymi do korzystania z funduszu są m.in. pracownicy i ich rodziny (czyli np. dzieci pracownika), to jeżeli paczka świąteczna, zgodnie z regulaminem przysługuje dziecku pracownika, czy jest to przychód dziecka z tzw. innych źródeł (art. 20 ust.1 ustawy o PIT), czy jednak jest to przychód pracownika ze stosunku pracy, od którego pracodawca musi pobrać zaliczkę na podatek dochodowy? Organy podatkowe wskazują, iż w przedmiotowej sytuacji to pracownik osiąga przychód, gdyż dziecko nie otrzymałoby paczki świątecznej, gdyby nie łączący pracownika z pracodawcą stosunek pracy (por. interpretacja indywidualna Ministra Finansów – Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. IPPB2/415-559/11-4/ MS1). Tym samym, przekazując paczkę dziecku pracownika, można zastosować zwolnienie od podatku dochodowego przewidziane dla pracowników.
W art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT ustawodawca wskazał, iż wolna od podatku dochodowego jest wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł. W związku z powyższym, mimo iż zwolnienie dotyczy tylko i wyłącznie pracowników, nie ma przeciwwskazań, aby paczka przysługująca dziecku pracownika była zwolniona do kwoty 380 zł w skali roku.
Ustawa o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT)
Mimo początkowych trudności dotyczących kwalifikowania, pod kątem nowej ustawy o VAT i przepisów unijnych, świadczeń z ZFŚS, obecnie należy jednoznacznie stwierdzić, iż pracodawca administrujący środkami funduszu nie działa w tym zakresie jako podatnik VAT. Oznacza to, iż nabywając towary i usługi finansowane z funduszu, pracodawca nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego, lecz także nie musi opodatkować nieodpłatnego przekazania świadczeń finansowanych z ZFŚS. Powyższy pogląd prezentowany jest w orzecznictwie sądów administracyjnych (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 września 2008, sygn. I FSK 1076/07). W związku z powyższym przekazanie paczek świątecznych osobom uprawnionym do świadczeń z ZFŚS nie rodzi konsekwencji na gruncie ustawy o VAT.
Należy wskazać, iż paczki świąteczne przekazane dzieciom pracowników pod pewnymi warunkami korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych (do 380 zł) oraz nie podlegają ustawie o VAT, jeżeli zostały wypłacone z ZFŚS.
Paweł Celiński
radca prawny, doradca podatkowy
Artykuł opublikowany w miesięczniku „Benefit”
